Spotkanie w Ośrodku Edukacji Przyrodniczej w Umianowicach.

W dniach 9-10 lutego 2023 r. miało miejsce spotkanie Platform Meeting projektów LIFE, na którym nie zabrakło także przedstawicieli naszego projektu.

Wydarzenie w formacie „open space” było okazją do wymiany doświadczeń i dyskusji na temat trudności związanych z wdrażaniem poszczególnych działań. W spotkaniu wzięło udział ponad 60 osób – pracowników różnych instytucji realizujących aż 18 polskich projektów LIFE oraz przedstawicieli instytucji nadzorujących prawidłową realizację projektów tj. NEEMO EEIG oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie.

W pierwszym dniu dyskutowano na tematy związane z bieżącą realizacją projektów środowiskowych i klimatycznych, napotykanymi problemami oraz dobrymi praktykami, a także rozliczaniem projektów pod względem formalnym i finansowym. Po zakończonych dyskusjach odbyło się zwiedzanie Ośrodka Edukacji Przyrodniczej, podczas którego zaprezentowano m.in. Nidarium oraz laboratorium, a także obiekty zlokalizowane w pobliżu - wieżę do obserwacji ornitologicznych oraz stację kolejki wąskotorowej.
Drugi dzień uczestnicy spędzili w terenie, gdzie prezentowano efekty realizacji działań projektu LIFE pn. „Renaturyzacja śródlądowej delty rzeki Nidy". Była okazja zobaczyć m.in. efekty prac renaturyzacyjnych na obszarze śródlądowej delty rzeki Nidy oraz prowadzonego na siedliskach łąkowych wypasu krów i koników polskich.
Tematów do dyskusji i wymiany doświadczeń nie brakowało, tym bardziej, że podobnie jak w naszym, w projekcie LIFE4Delta prowadzone są działania związane z odtwarzaniem łąk, wypasem zwierząt oraz poprawą stosunków wodnych. 

Foto dzięki uprzejmości LIFE4Delta.

    Z racji przypadającego dziś Światowego Dnia Mokradeł, które przebiega w tym roku pod hasłem "Już czas na przywrócenie mokradeł", chcielibyśmy przybliżyć Wam jedno z bardziej istotnych dla Lubelskiej ornitologii miejsc związanych z siedliskami torfowiskowymi.
Krowie Bagno, bo o nim mowa to zajmujący ok. 3500 ha kompleks łąk i torfowisk położony w powiecie włodawskim, na styku gmin Urszulin, Hańsk i Stary Brus. Według relacji miejscowych mieszkańców dawno temu w okresie wiosennych roztopów, pomiędzy oddalonymi od siebie o ok. 10 km Urszulinem a Krychowem można było bez problemów przemieszczać się łodziami. Komuś, kto Krowie Bagno zna od niedawna, może się to wydawać nierealne, ponieważ teren ten został zmeliorowany, a mało śnieżne zimy nie zapewniają zbyt wielkiego zasilania wodami roztopowymi. W praktyce większości obszaru jest wyraźnie przesuszona i nie kojarzy się z mokradłami.
     Tegoroczna zima pokazała jednak, że to wcale nie były legendy. Wystarczyła kilkudziesięciocentymetrowa pokrywa śnieżna i bardzo szybka odwilż, a znaczna część terenu znalazła się pod wodą, tworząc malownicze rozlewiska, które wiosną z pewnością stworzą wspaniałe warunki dla wielu gatunków ptaków.
A skoro o ptakach mowa to nie sposób nie wspomnieć, że Krowie Bagno jest jednym z ciekawszych miejsc na ornitologicznej mapie Lubelszczyzny. Do tej pory stwierdzono tu występowanie ponad 220 gatunków ptaków. W trakcie wiosennych i jesiennych przelotów można tu spotkać stada gęsi liczące nawet do 10 tyś. osobników oraz bardzo duże koncentracje żurawi (do 3500 os.). Jest to jedna z nielicznych w regionie ostoi kulika wielkiego, błotniaka łąkowego, wodniczki oraz miejsce regularnego żerowania gadożerów. No i co dla nas najważniejsze – lokalna populacja Dubelta, oszacowana na 32 tokujące samce stanowi ok 6% krajowej populacji tego gatunku!! Znajdzie się też co nieco dla miłośników ptaków szponiastych – na Krowim Bagnie stwierdzono do tej pory 26 gatunków, z czego najbardziej spektakularna obserwacja dotyczy stada ok. 700 kobczyków!!
      Walory przyrodnicze tego obszaru sprawiły, że Lubelskie Towarzystwo Ornitologiczne złożyło do Lubelskiego RDOŚ wniosek o objęcie Krowiego Bagna dodatkową ochroną, poprzez włączenie go do położonego po sąsiedzku obszaru Natura 2000 Polesie. Procedura, którą należy przejść, aby utworzyć lub zmienić granice obszaru Natura 2000 nie jest łatwa, ale mamy mocne argumenty merytoryczne i wierzymy, że wszelkie trudności formalne uda się pokonać. Co ciekawe, Krowie Bagno jest obecnie miejscem, w którym obecnie, czynną ochronę ptaków prowadzą trzy organizacje: LTO w partnerstwie z RDOŚ Lublin w ramach projektu Dubelt_LIFE odtwarza siedliska dubelta, Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków poprawia jakość siedlisk wodniczki, a fundacja Ptasie Horyzonty wspiera lokalną populację kulika wielkiego i rycyka.

    Pod kierownictwem Ігор Шидловський ukazała się niedawno publikacja podsumowująca wyniki inwentaryzacji tokowisk dubelta w zachodniej Ukrainie. W latach 2020-2021, świetnemu zespołowi ornitologów (Ihor Shydlovskyy, Iurii Strus, Mykhailo Franchuk) udało się zweryfikować wiele potencjalnych miejsc występowania, a także rozpoznać aktualne zagrożenia i określić potrzeby ochrony dubelta.
Szybko postępująca degradacja siedlisk związana jest z jednej strony z osuszaniem terenów mokradłowych na potrzeby rolnictwa, z drugiej zaś z zanikiem użytkowania rolniczego na obszarach najbardziej podmokłych ( sukcesja trzciny i krzewów).

​       Autorzy oceniają, że w wyniku tych zmian, na przestrzeni ostatnich dekad zasięg występowania dubelta w zachodniej Ukrainie przesunął się o około 150 km na północ. Na podstawie wyników inwentaryzacji oraz przygodnych obserwacji z lat wcześniejszych oszacowano populację dubelta w Zachodniej Ukrainie na 150-200 samców.

Abstrakt oraz artykuł (po poproszeniu autorów) dostępny jest tu:
https://www.researchgate.net/.../366943309_Historical_and...

​Szczególne podziękowania dla Mykola Skyrpan, Vlad Gedziuk, Petro Hryniuk, Oleksiy Dubovyk, Ivan Zahorodniy, Taras Kryvulskyi, Oleksandr Dobrynskyi, Vasyl Mateychyk, Rostyslav Zhuravchak, Hanna Kuzio, Petro Vorman, Roman Stefanyshyn, Andriy Suran, Serhiy Cycuyra and Vitaliy Turych.

Mamy nadzieję, że już niedługo będziemy mogli kontynuować współpracę. Trzymajcie się przyjaciele! Slava Ukraini!

​Opracowanie to jest efektem projektu „Implementacja Krajowego Programu Ochrony Dubelta w Polsce – etap I” realizowanym przez LTO i Naturę International Polska.

       W ramach projektu DUBELT LIFE w ostatnich dniach zwiększyliśmy zasięg wypasanych potencjalnych siedlisk dubelta. Tym razem zainstalowaliśmy lekkie ogrodzenie dla koników polskich w dolinie rzeki Wirowa, na skraju Puszczy Solskiej. Lokalizacja miejsca wypasu nie była oczywiście przypadkowa. W poprzednich latach obserwowaliśmy w tym miejscu dubelty, mamy więc cichą nadzieję, że poprawa warunków siedliskowych sprawi, że ptaki w dolinie Wirowej zadomowią się na stałe.

      Dlaczego to tak ważne? Wprawdzie łąki te regularnie kosimy i zbieramy siano, to jednak w drugiej części sezonu wegetacyjnego roślinność odbija na tyle intensywnie, że wiosną następnego roku warunki nie są optymalne. Stąd nieoceniona pomoc koników, które zadbają o odpowiednią strukturę roślinności.
Dodajmy dla porządku, że w miejscu tym co roku obserwujemy żerujące orliki krzykliwe i gadożery .

Przypominamy że dalszy rozwój wypasu można wesprzeć poprzez nasza zbiórkę: https://zrzutka.pl/jzben9

Projekt współfinansowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska I Gospodarki Wodnej Warszawa

   Jesień to dla przyrodników czas odpoczynku po sezonie lęgowym, ale i pora na podsumowanie danych zebranych w terenie wiosną i latem. W projekcie Dubelt_LIFE jesteśmy w trakcie odbioru raportów z wykonanych w tym roku prac. Otrzymaliśmy już od wykonawców sprawozdanie z realizacji zadania polegającego na doszukiwaniu nowych stanowisk dubelta w kraju. O efektach czteroletnich prac wykonanych w ramach tego działania poinformujemy niebawem, ale wcześniej chcielibyśmy podzielić się radosną dla nas informacją. Otóż w trakcie monitoringu potencjalnych stanowisk dubelta, w pobliżu wsi Matcze, w dolinie Bugu odnalezione zostało nowe tokowisko. Nie byłoby w tym może nic nadzwyczajnego (w końcu to Lubelszczyzna ), gdyby nie fakt, że ptaki tokowały w obrębie ogrodzonych przez nas w 2020 roku nadbużańskich łąk, na których prowadzony jest wypas koników polskich.

​Cieszymy się bardzo, że ptaki doceniają naszą pracę i liczymy, że zostaną w tym miejscu na dłużej, a w przyszłym sezonie wyprowadzą lęgi, zakończone sukcesem.

Nie od dziś wiemy, że zachowaniu siedlisk dubelta sprzyja wypas. Okazuje się, że żubry doskonale odnajdują  się na obszarach, na których występuje również dubelt przyczyniając się tym samym do ochrony gatunku. Zdjęcia wykonaliśmy przy okazji nalotów fotogrametrycznych w projekcie „Implementacja Krajowego Programu Ochrony Dubelta w Polsce – etap I”. Na ich podstawie opracowujemy mapy użytkowania w areałach tokowisk dubelta celem lepszego dopasowania użytkowania rolniczego do potrzeb siedliskowych gatunku. Tylko jak teraz uwzględnić w analizach taki wypas?

​Utrzymanie siedlisk dubelta w dolinie Sokołdy wymaga ekstensywnego użytkowania łąk. Niestety, ze względu na trudności związane z koszeniem na równinach zalewowych czy zalewanych przez bobry potorfowych łąkach, ich użytkowanie zostało w znaczącej mierze zarzucone. Skutkuje to zarastaniem łąk wilgotnych i świeżych ziołoroślami, gęstą trzciną czy nalotem wierzbowym, a tym samym do utraty siedlisk dubelta. W tym roku w ramach projektu Life „Implementacja Krajowego Programu Ochrony Dubelta w Polsce – etap I” odtwarzamy dla dubeltów kolejne 4 ha łąk nieużytkowanych od wielu lat.

​Wakacje trwają w najlepsze, ale my nie próżnujemy. Korzystając z dobrej pogody, wykaszamy łąki położone w Puszczy Solskiej. Zbieramy siano na zimę oraz odtwarzamy niekoszone od lat powierzchnie, usuwając z nich niepożądane trzciny oraz nawłoć kanadyjską. Zaplanowaliśmy też przeprowadzenie prac na kolejnych powierzchniach: na Polesiu, Dolinie Bugu oraz w dolinie Sieniochy. Czeka nas sporo pracy, ponieważ w większości są to łąki niekoszone od wielu, wielu lat, często praktycznie całkowite zarośnięte krzewami i trzciną.

W dniu 03.06.2022 mieliśmy przyjemność gościć w Polskim Radio Lublin, gdzie opowiadaliśmy o naszym projekcie i roli koników w odtwarzaniu siedlisk dubelta. Słuchacze mieli szansę dowiedzieć się, jak nasze działania wpływają na wzrost bioróżnorodności.