Status ochronny w Polsce

Status ochronny w Europie i na świecie

Dubelt (Gallinago media Lath. 1787) jest objęty ścisłą ochroną gatunkową na mocy rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. poz. 2183). Zgodnie z § 6 ust. 1 ww. rozporządzenia, w stosunku do tego gatunku obowiązują poniższe zakazy: 

1. umyślnego zabijania; 
2. umyślnego okaleczania lub chwytania; 
3. umyślnego niszczenia jaj; 
4. transportu; 
5. chowu; 
6. zbierania, pozyskiwania, przetrzymywania lub posiadania okazów gatunków; 
7. niszczenia siedlisk lub ostoi, będących obszarem rozrodu, wychowu młodych, odpoczynku, migracji lub żerowania; 
8. niszczenia, usuwania lub uszkadzania gniazd, zimowisk lub innych schronień; 
9. umyślnego uniemożliwiania dostępu do schronień; 
10. zbywania, oferowania do sprzedaży, wymiany lub darowizny okazów gatunków; 
11. wwożenia z zagranicy lub wywożenia poza granicę państwa okazów gatunków; 
12. umyślnego przemieszczania z miejsc regularnego przebywania na inne miejsca; 
13. umyślnego wprowadzania do środowiska przyrodniczego. 

Dodatkowo w stosunku do dubelta wprowadza się zakaz umyślnego płoszenia lub niepokojenia w miejscach noclegu, w okresie lęgowym w miejscach rozrodu lub wychowu młodych, lub w miejscach żerowania zgrupowań ptaków migrujących lub zimujących (§ 6 ust. 3) i zakaz fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować ich płoszenie lub niepokojenie (§ 6 ust. 4). 
Dubelt został wymieniony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt jako gatunek wysokiego ryzyka, zagrożony wyginięciem – kategoria VU (Vulnerable). Aktualny trend liczebności gatunku podtrzymuje ten status zagrożenia.

Ze względu na fakt, że światowa populacja gatunku wykazuje długoterminowe tendencje spadkowe, łącznie z populacjami w obrębie jego głównego zasięgu występowania, przede wszystkim w Rosji, w skali globalnej, dubelt został uznany przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody (IUCN) za gatunek bliski zagrożenia - NT (Near Threatened). 

W 2015 r., IUCN wydał osobną ocenę stanu zagrożenia ptaków lęgowych w Europie i 27 krajach Unii Europejskiej (BirdLife International 2015). Według tej oceny, dubelt został zakwalifikowany do gatunków najmniejszego ryzyka w Europie – LC (Least Concern). Uznano, że w ramach trzech kryteriów nie kwalifikuje się on do gatunków narażonych (bardzo duży zasięg występowania, zadowalająca wielkość populacji oraz powolny spadek liczebności). Sytuacja gatunku w przestrzeni 27 krajów UE jest jednak o wiele gorsza – VU (Vulnerable), ze względu na małą i wykazującą trend spadkowy populację oraz znikome perspektywy zahamowania spadku liczebności poza UE. 

Gatunek ten jest wymieniony w Załączniku I Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (M.P. 2011 nr 38, poz. 425) – zwaną dalej Dyrektywą Ptasią. Wymienione w nim gatunki podlegają specjalnym środkom ochrony dotyczącym ich siedlisk w celu zapewnienia im przetrwania oraz reprodukcji na obszarze ich występowania.

Dubelt został uznany przez BirdLife International (BirdLife 2004) za gatunek zagrożony w skali globalnej (SPEC 1). 

Dubelt został wyszczególniony w Załączniku II Konwencji Bońskiej dotyczącej ochrony zwierząt migrujących, w którym wymieniono gatunki o nieodpowiednim stanie zachowania populacji, i dla których istnieje konieczność zawarcia porozumień międzynarodowych w celu ich ochrony. Polska jest stroną Konwencji od 1 maja 1996. 

Gatunek został również uwzględniony w Załączniku II Konwencji Berneńskiej, dotyczącej ochrony gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk. Załącznik II obejmuje gatunki zwierząt, które powinny być ściśle chronione. Polska ratyfikowała Konwencję 13 września 1995 r. Konwencja obowiązuje od 1 stycznia 1996 r. 

W 2004 r. powstał międzynarodowy plan ochrony dubelta (International Single Species Action Plan for the Conservation of the Great Snipe Gallinago media) w ramach Porozumienia o Ochronie Afrykańsko-Euroazjatyckich Wędrownych Ptaków Wodnych, koordynowany przez Program Środowiskowy Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNEP) oraz Konwencję Bońską (UNEP-AEWA 2004). Polska nie jest stroną porozumienia. 

​Dubelt jest gatunkiem łownym w Rosji, nielegalnie poluje się na niego również w Białorusi i na Ukrainie. Ze względu na dopuszczalność polowania na kszyka Gallinago gallinago w Estonii, Łotwie i na Litwie, dubelt może być w tych krajach ofiarą pomyłkowego odstrzału. Dodatkowo, dubelt może być obiektem polowań na trasach migracji i na zimowiskach, jednak określenie skali tego zjawiska jest trudne.